DBS, voor welke ziektebeelden?

DBS is bij patiënten met de ziekte van Parkinson geïndiceerd als medicamenteuze behandeling alleen niet meer afdoende is. Dit betekent dat de patiënt klachten krijgt van ‘wearing off’ of responsfluctuaties. Bij deze patiënten worden elektroden in de nucleus subthalamicus (STN) geplaatst. Een andere indicatie voor DBS bij de ziekte van Parkinson is een therapieresistente tremor. Hierbij worden de elektroden in de thalamus geplaatst.

Tot voor kort kwamen alleen patiënten met een vergevorderd stadium van Parkinson in aanmerking voor deze vorm van behandeling. In 2013 publiceerden vooraanstaande wetenschappers op het gebied van DBS (Schuepbach e.a.) het volgende artikel in the New England Journal of Medicine: “Neurostimulation for Parkinson’s Disease with Early Motor Complications”. Uit dit onderzoek blijkt dat ook patiënten in een vroeger stadium van de ziekte, waarin medicamenteuze therapie nog niet faalt maar er wel responsfluctuaties zijn, baat kunnen hebben van DBS.

De rationale hierachter vormt het belang van behoud van functie en kwaliteit van leven in een actieve levensfase, in plaats van het redden van de patiënt in een eindstadium waarbij co-morbiditeit vaak meespeelt.

• Essentiële tremor

Bij ongeveer 50% van de patiënten met een essentiële tremor is medicatie effectief. Voor patiënten met een medicatie resistente tremor en significante beperking kan DBS van de thalamus een goede behandeloptie zijn. DBS heeft het grootste effect op tremoren in de ledematen en in wat mindere mate op een eventuele hoofd- of stemtremor.
De ernst van de tremor neemt door stimulatie gemiddeld met bijna de helft af. Deze verbetering houdt in elk geval tot vier jaar na de start van de stimulatie, maar het effect op de tremor kan langzaam afnemen.  

• Overige tremoren

Er is bewijs dat DBS van de thalamus effectief kan zijn bij tremoren secundair aan andere oorzaken als Multiple Sclerose (MS), postanoxische,  posttraumatische en vasculaire actie tremor. Ook wordt er een gunstig effect beschreven bij patiënten met een rubrale (Holmes) tremor.

• De behandeling van focale vormen van dystonie worden bij voorkeur behandeld met botuline toxine injecties. Wanneer bij patiënten met functionele beperkingen als gevolg de dystonie deze behandeling faalt of als er sprake is van een gegeneraliseerde vorm van dystonie, kan DBS een behandeloptie zijn. DBS wordt met name toegepast bij primaire vormen van dystonie die medicamenteus niet goed te behandelen zijn.

  Er is op dit moment nog geen consensus of DBS ook voldoende effectief is bij secundaire vormen van dystonie. 

Sinds 1999 bestaat DBS als behandeling voor een Obsessief Compulsieve Stoornis/Disorder (OCD). Een patiënt met OCD moet, alvorens in aanmerking te komen voor DBS, aan strikte criteria voldoen. Zo dient er een ernstige vorm van OCD te zijn, gemeten via de Yale Brown Obsessive Compulsive Scale , en een uitbehandelde en/of niet responsieve vorm.

Een aan ons team verbonden psychiater zal bovenstaande criteria toetsen alvorens een eventuele DBS te overwegen dan wel een screeningsopname te plannen. 

Doorgaans beperkt de het syndroom van Gilles de la Tourette zich tot de kinderleeftijd of, wanneer dit niet het geval is, zijn de tics behandelbaar met medicijnen en gedragstherapie

In specifieke gevallen zullen  patiënten met het syndroom van Gilles de la Tourette in aanmerking komen voor DBS.  

Er moet sprake zijn van zeer ernstige en invaliderende tics als voornaamste probleem. Alle conventionele behandelingen waaronder behandeling met zowel klassieke als moderne antipsychotica enerzijds en meerdere sessies gedragstherapie zijn geprobeerd, zonder afdoende effect.  

Verder is een vereiste dat de patiënt 25 jaar of ouder is als hij/zij DBS wil ondergaan. De reden hiervan is het feit dat bij veel patiënten met het syndroom van Gilles de la Tourette de tics met het ouder worden zullen verminderen.

Wanneer epilepsie onvoldoende reageert op behandeling en er ondanks meer dan 3 pogingen met medicatie epileptische aanvallen blijven optreden moet er onderzocht worden of er niet andere methoden zijn die tot een beter resultaat kunnen leiden. In het Academisch Centrum voor Epileptologie (ACE), een samenwerkingsverband tussen het MUMC+ en Epilepsiecentrum Kempenhaeghe wordt deze hooggespecialiseerde behandeling en begeleiding aan mensen met een vorm van (complexe) epilepsie geboden.

Eerst wordt onderzocht of middels een resectie de epileptogene zone veilig verwijderd kan worden. Wanneer dit niet mogelijk is, of onvoldoende effect heeft, behoort DBS (naast onder andere nervus vagus stimulatie (NVS)) tot de behandelingsmogelijkheden. De behandelend neuroloog van het ACE bespreekt dit met patiënt.